Wie was Mata Hari

Wie was Mata Hari

danseres - spionne - vrouw - moeder

Voor velen een bekende naam

maar wat is haar verhaal…

Friezin: Margaretha Geertruida Zelle werd op 7 augustus 1876  geboren in Leeuwarden. Ze had liefdevolle ouders en een jeugd waarbij haar weinig  ontbrak. Toen ze 13 werd, ging de hoedenzaak van haar ouders echter failliet en gingen haar ouders uit elkaar. Vrij snel daarna werd haar moeder ziek. Ze stierf 2 jaar later waarna Margaretha op 15 jarige leeftijd bij haar oom in Sneek  ging wonen. Ze ging naar Leiden om te studeren voor kleuterjuf.

Vrije geest of op de vlucht? : Margaretha vond dat haar ouders haar in de verkeerde stad op de wereld hadden gezet. In Leeuwarden was volgens Margaretha absoluut niets te doen en alle dagen waren volgens haar hetzelfde.  Ook Leiden kon haar niet bekoren. Toen de directeur avances begon te maken werd ze door haar oom van school gehaald. Ze geeft in haar memoires aandat ze door deze directeur in zijn kantoor is verkracht. Later zou ze van haar vriendinnen ook te horen krijgen dat zij ook slachtoffer waren van het machtsmisbruik van deze man. Margaretha was het bekrompen leven in Nederland zat. Ze zocht meer en droomde van een exotisch leven overzee. 

Haar huwelijk was een hel: In de hoop op een boeiend en avontuurlijk leven, trouwde ze met Rudolf MacLeod, een officier in het Nederlandse leger. Vanaf toen ging ze door het leven als Madame Mac Leod en volgde ze hem naar Nederlands Indië waar hij diende. In tegenstelling tot haar verwachtingen van een mooi leven overzee, was haar huwelijk en daarmee haar leven, verre van gelukkig. Haar man Rudolf was veel weg en uit angst om Margaretha te verliezen,  werd zij gedwongen in huis te blijven. Hij wilde  niet dat ze met andere mensen in contact kwam en dat andere officieren haar leerden kennen. Terwijl haar man zich vermaakte met vele andere inheemse vrouwen, leidde Margaretha MacLeod volgens haar memoires, een eenzaam leven. In plaats van in het paradijs te leven, was ze in de hel terecht gekomen. Rudolf Mac Leod bleek een overmatige alcohol gebruiker die het onder invloed van drank gewoon leek te vinden om Margaretha te slaan, te vernederen en tot seks te dwingen. De geboorte van haar dochter en later haar zoon, zorgde voor een enkele gelukkige periode die ze in Indië heeft gekend. Deze periode heeft niet lang geduurd. Al snel na de geboorte van haar zoon, kwam deze te overlijden. In haar memoires schrijft ze hoe een kinderjuf door de andere bedienden ervan verdacht werd haar zoon te hebben vermoord. De reden zou zijn geweest dat de kinderjuf onder een mager loon te lang moest werken en eveneens onderhevig was aan vernedering en seksueel misbruik door haar man Rudolf Macleod.

Ontsnapping via de dans: Tijdens een van de weinige Gala bijeenkomsten die Margaretha mocht bijwonen, kwam zij voor het eerst in aanraking met de Indische dans. Het bracht haar in trance. Ze ervoer een gevoel van  vrijheid die haar deed beseffen wat ze zo mistte. Op die avond was ze tevens getuige van de zelfmoord van een van de andere officiers vrouwen die even van te voren met Margaretha had gesproken over haar eenzaamheid en haar lijden. Dat ze in plaats van de liefde,  met name bedrog en vernedering kende en dat ze dit wilde stoppen, dat ze uit deze gevangenschap wilde ontsnappen.

Een alleenstaande vrouw zonder geld, op zoek naar een nieuw bestaan: Een cruciale avond waarna Margaretha besloot haar man te verlaten.  Voor haar was het òf haar man verlaten of ook eindigen met zelfmoord. Zij verliet haar man en vertrok naar Nederland. Daar besloot ze al snel om naar een boeiender en avontuurlijker land te vertrekken. Frankrijk was het land van vrijheid en gelijkheid en daarom interessant voor Margaretha. Zij vertrok uiteindelijk met weinig meer dan een treinticket naar Parijs. Ze hield van dansen, had zich verdiept in de Indische tradities en cultuur en bracht iets mee naar Parijs wat tot dan toe daar nog onbekend was. Ze zag dit als een kans om een bijzondere voorstelling neer te zetten. Een voorstelling met Indische invloed van een hoogstaand niveau. Bewust van haar aantrekkingskracht en onweerstaanbaarheid, wist zij enkele mannen te manipuleren en kreeg ze het voor elkaar om een impresario te vinden die haar hiervoor een podium verschafte. Hij was bekend in hogere kringen van waaruit ook het publiek bestond die naar haar voorstellingen kwamen kijken. Precies wat Margaretha ambieerde.

Ze veranderde haar naam in Mata Hari (oog van de dagenraad; de Zon) waarmee ze wilde zeggen dat haar leven enerzijds ergens was geëindigd en even daarna op een andere plek in een ander land opnieuw was begonnen.  Dat ze niet stuk te krijgen was.

Het bijzondere aan Mata Hari en haar optredens was dat ze de dans combineerde met naakt en dit tot kunst verhief. De Franse pers was lange tijd zeer lovend over haar. Binnen de hogere klasse had men nog nooit zoiets meegemaakt.

Wereldberoemd: In Parijs leefde ze het leven waarvan ze had gedroomd. Ze ontmoette boeiende mensen en ze vergaarde roem en erkenning. In korte tijd werd ze wereldberoemd en haar gezicht prijkte op vele ansichtkaarten. Intussen deelde ze de lakens met invloedrijke mensen die haar voorzagen van geld en daarmee het luxe leven waar ze zo van hield.

Afnemend succes brengt haar naar Duitsland: Rond haar 40ewerd de pers kritischer en werd Mata Hari bang om haar roem te verliezen. Haar lichaam was niet meer zo soepel en er waren jongere vrouwen die in haar voetsporen traden. Het was daarom dat zij besloot om naar Duitsland te gaan. Hier werd al snel duidelijk dat Duitsland bezig was met de voorbereidingen van een oorlog tegen Frankrijk. Na een korte periode in Duitsland op het toneel hebben gestaan, werd Mata Hari geadviseerd om te vluchten. Ze zou kunnen worden gezien als een Française en het was daarom gevaarlijk voor haar. Ze vluchtte (zoals ze eerder had gedaan) naar Nederland waar ze zonder enige bezittingen aankwam. Eenmaal in Nederland aangekomen wilde ze hier ook weer zo snel mogelijk weg.

Het aanbod om te spioneren geeft Mata Hari de kans terug te keren naar Frankrijk: Ze zocht een manier om terug te komen in Parijs en de enige manier om hier te komen was om in te gaan op een voorstel van één van de bekende mannen uit hogere kringen om voor Duitsland te spioneren onder de naam H-21. Ze ging hiermee akkoord en ontving hiermee haar treinticket en een handvol geld om via Engeland en Spanje naar Frankrijk te kunnen reizen. Eenmaal daar aangekomen vertelde ze in alle eerlijkheid aan haar invloedrijke Franse vrienden hoe ze was benaderd voor spionage en dat ze dit niet wilde doen. Ze bood contraspionage aan in ruil voor geld om een nieuw leven op te bouwen. Voor haar was het een eerlijke ruil. In ruil voor geld om een nieuw leven op te bouwen, zou ze zeker nooit voor Duitsland spioneren. (Iets wat ze, volgens haar memoires, überhaupt nooit van plan was geweest).

Opgepakt op verdenking van spionage: Op 13 februari 1917  wordt Mata Hari in Parijs opgepakt op verdenking van spionage. 

Geen enkel bewijs: Uiteindelijk is er géén enkel bewijs van spionage gevonden. Ze verkeerde zich niet daar waar de andere spionnen zich bevonden en ze heeft geen enkele mondelinge of schriftelijke mededeling gedaan over bedreigende oorlogsactiviteiten. Wel maakte ze gebruik van haar positie in hogere politieke kringen en wist ze belangrijke mannen makkelijk naar haar hand te zetten om het leven te leiden waar ze zo van hield. Een leven in vrijheid en gelijkheid, in rijkdom en met roem. 

Mata Hari gefusilleerd: Op 15 april 1917 is zij door de Fransen in Vincennes (plaatsje vlakbij Parijs) gefusilleerd wegens vermeende spionage voor de Duitsers. Naar verluid weigerde ze een blinddoek en bleef ze de schutters aankijken tot ze neerviel.

Bronnen:
– De Spion  (Paulo Coelho)
– Wikipedia

Onschuldig? Misschien is dat niet het juiste woord. Onschuldig ben ik nooit geweest, sinds ik voet heb gezet in deze stad (Parijs) waar ik zo van hou. Ik dacht dat ik mensen die uit waren op staatsgeheimen, kon manipuleren, ik dacht dat Duitsers, Fransen, Engelsen of Spanjaarden geen van allen ooit mijn persoon zouden weerstaan – maar uiteindelijk was ik de gemanipuleerde – .”

Mata Hari